Chcąc wybrać się na ciekawą wyprawę, odpocząć na łonie przyrody i odrywać tajemnice przeszłości ukryte w lasach koniecznie należy odwiedzić Nadleśnictwo Przysucha!

Znaleźć tu można wiele ciekawostek historycznych jak i przyrodniczych. Wybrane z nich prezentujemy poniżej.

Przystanek 15 ścieżki dydaktycznej „Rawicz”

Wzniesienie, zwane Grodzką Górą, w kierunku wschodnim kończy się w postaci wyraźnego, wysokiego cypla o stromych zboczach opadających w kierunku północnym, wschodnim i południowym. Wysokość względna tych zboczy wynosi 20-30 metrów.

Jak wykazały badania, w VII w n.e. istniało tu prawdopodobnie sanktuarium solarne, w którym odbywały się obrzędy poświęcone bóstwom rolniczym mającym związek
z kultem płodności.

Stanowisko to składa się z trzech wałów kamienno-ziemnych obejmujących przestrzeń około 2 ha. Wały zewnętrzne są tej samej długości (265 m), wał wewnętrzny składa się z dwóch części: wschodniej – dużej elipsy, w obrębie której znajdowała się tzw. małą elipsa oraz części zachodniej, którą tworzy nieregularny, wydłużony obszar zamknięty prostokątnie od południa – tzw. międzywale II-III. Do świątyni wiodły dwa wejścia.

Najważniejsze zgromadzenia ludności odbywały się prawdopodobnie na obszarze między wałem I i II. Wały są tu monumentalne, zbudowane z dużych bloków kamiennych. O wyjątkowości miejsca świadczą liczne zgromadzone formy kamienne, m.in. idol – kamień przypominający ludzką postać, którego zdjęcie umieszczone jest na stojącej tu tablicy. W obrębie sanktuarium odkryto materiał ceramiczny datowany na VI-IX w. n.e. W jego pobliżu odkryto osadę, której początki sięgały również czasów średniowiecza.

Odległość od miejsca postoju pojazdów przy ścieżce dydaktycznej „Rawicz” do punktu docelowego wynosi około 1700 m.

Tablica nr 15 – Grodzka Góra (fot. P.Jankowski)

Grodzka góra – wał (fot. P.Jankowski)

Przystanek 18 ścieżki dydaktycznej „Rawicz”

W tym miejscu znajdowała się stara, drewniana gajówka, która została w czasie II wojny światowej spalona przez niemieckich żołnierzy. Zniszczenie tej gajówki było następstwem tragicznych wydarzeń z 1943 roku, kiedy to kwaterujący w niej partyzanci z małego oddziału Armii Krajowej zginęli z rąk niemieckich żandarmów. Miejsce śmierci partyzantów oraz ich nazwiska upamiętnia znajdująca się w tu tablica, którą w 1993 roku ufundowali mieszkańcy Przysuchy i okolic. Historię tego miejsca uwiecznia również tablica, która umieszczona jest w kościele pw. św. Jana Nepomucena w Przysusze.

Od kilku lat Związek Harcerstwa Polskiego Hufiec Przysucha im. Oskara Kolberga oraz Przysuskie Środowiska Patriotyczne organizują  „Pieszy Rajd Śladami Historii do Gajówki Rawicz”. W trakcie trwania rajdu uczestnikom przybliżana jest niezwykła historia tego miejsca.

W miejscu spalonej drewnianej gajówki znajduje się obecnie budynek murowany.

Krótki rys historyczny wydarzeń z 1943 roku

9 kwietnia 1943 roku do gajówki przybyła grupa młodych partyzantów z Opoczna, Odrzywołu, Przysuchy i okolicznych miejscowości. W tym samym dniu komendant policji granatowej w Przysusze otrzymał donos od sołtysa wsi Gródek o przebywającym w lesie oddziale. Dwóch policjantów potwierdziło informację i złożyło meldunek o swoim rozpoznaniu żandarmerii niemieckiej. Ta zaś wezwała posiłki z Końskich.

10 kwietnia 1943 r. partyzanci zostali całkowicie zaskoczeni atakiem wroga. Niemcy w przewadze liczebnej przestrzelili niemal każdą deskę w drewnianej, krytej gontem gajówce. Partyzanci mieli ograniczone pole widzenia, bronili się strzelając z broni ręcznej i maszynowej. Po pewnym czasie postanowili opuścić budynek i przedrzeć się do lasu. Podczas ucieczki Niemcy zabili wszystkich 11 partyzantów.

Następnego dnia, w Niedzielę Palmową w przysuskiej remizie strażackiej Niemcy wystawili na widok publiczny ciała 11 partyzantów. Zginęli: Zygmunt Baranowski z Odrzywołu, Jan Dąbrowski z Odrzywołu, Marian Kopaniewski z Odrzywołu, Jan Kosiński z Opoczna, Jan Morawski z Przysuchy, Tadeusz Morawski z Odrzywołu, Wacław Seta z Przystałowic, Tadeusz Wójcik z Przystałowic, Bolesław Ziółkowski z Odrzywołu oraz dwóch partyzantów, których personaliów nie udało się ustalić.

Odległość od miejsca postoju pojazdów przy ścieżce dydaktycznej „Rawicz” do punktu docelowego wynosi około 2400 m (trasa czerwona na mapie). Dojście od miejscowości Gwarek (trasa niebieska na mapie) wynosi około 1500 m.

Gajówka Rawicz (fot. M. Nowicki)

Gajówka Rawicz – tablica (fot. M. Nowicki)

Leśne mogiły niedaleko nieczynnej kopalni Zapniów

Mogiłami i cmentarzami rozsianymi po w lasach całej Polski opiekują się przede wszystkim leśnicy. Las od wielu stuleci dawał schronienie partyzantom oraz rozbójnikom, bywał też miejscem bitw i potyczek. To w lasach chowano ofiary wielkich epidemii. W lasach zlokalizowane są miejsca pochówków sprzed setek lat, groby powstańcze, mogiły żołnierskie z I i II wojny światowej, miejsca kaźni. Stanowią one część naszego dziedzictwa kulturowego, będąc jednocześnie leśnymi śladami wiary. Na terenie Nadleśnictwa Przysucha znajduje się 14 mogił poległych w wojnach i bitwach, poza tym wiele krzyży i miejsc pamięci poświęconym bohaterom.

Co roku w okresie uroczystości Wszystkich Świętych leśnicy z naszego nadleśnictwa wykonują prace porządkowe przy mogiłach i zapalają znicze dając wyraz swojej pamięci i wdzięczności za czyny poległych w obronie ojczyzny. W tym roku dzięki staraniom grupy pasjonatów historii „Śladami Przeszłości – Radom” zostały odnowione mogiły żołnierzy Wojska Polskiego z września 1939 roku zlokalizowane w leśnictwie Zapniów. Efekty ich ciężkiej pracy można już zobaczyć w lesie.

Dojście od miejscowości Janów wynosi około 1500 m.

Grób żołnierzy WP – trzy krzyże (fot. M. Nowicki)

Grób żołnierzy WP z oddali – trzy krzyże (fot. M. Nowicki)

Grób żołnierzy WP – dwa krzyże (fot. P. Jankowski)

Grób żołnierzy WP z oddali – dwa krzyże (fot. P. Jankowski)